پروفسور احمد فوزی اسماعیل

سفری از ایمان تا قله‌های پیشرفت
گاهی در زندگی افرادی را می بینیم که با اراده و نگاهی خلاقانه در مسیر زندگی، آینده ای بهتر را برای خود و دیگران رقم می زنند. احمد فوزی اسماعیل یکی از همین افراد است که با تمرکز بر حل مسائل پیچیده جهانی، توانسته است تأثیرات عمیقی در بهبود کیفیت زندگی انسان ها و پیشرفت فناوری های پایدار ایجاد کند. او پژوهش های خود را از تصفیه آب تا توسعه فناوری های نوین در زمینه انرژی های تجدیدپذیر و درمان بیماری های کلیوی آغاز کرد. این پژوهشگر نه تنها به عنوان یک دانشمند در این حوزه ها شناخته می شود، بلکه به عنوان یک رهبر علمی در رشد و ترویج فناوری های سبز و نوآورانه نیز موفقیت های بزرگی کسب کرده است.

جرقه ای برای شکوفایی استعدادهای علمی
اسماعیل در سال 1966 در کامبوج به دنیا آمد. از همان کودکی به علوم تجربی علاقه مند بود و در دوران نوجوانی، موفقیت هایی در مسابقات علمی منطقه ای و کشوری کسب کرد. این موفقیت ها او را به سمت انتخاب رشته مهندسی شیمی سوق داد؛ رشته ای که از طریق آن می توانست به حل مشکلاتی که در سر داشت بپردازد. اسماعیل در سال 1975 به همراه خانواده اش به کشور مالزی مهاجرت کرد. او از همان سال های ابتدایی زندگی در شهر کانترا بزرگ شد و تا دوازده سالگی در آنجا تحصیل کرد. پس از آن، اسماعیل به ایالت تاریخی ملاکا نقل مکان نمود؛ جایی که فضای فرهنگی و علمی خاص آن تأثیر عمیقی بر شکل گیری شخصیت و علایق پژوهشی او داشت.در ابتدا او تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه فناوری مالزی (UTM) گذراند و پس از فارغ التحصیلی در سال 1989، تصمیم به ادامه تحصیل در دانشگاه استراتکلاید بریتانیا گرفت و دکتری خود را در مهندسی شیمی و فناوری غشایی دریافت کرد. این دوره از زندگی اسماعیل، آغازگر پژوهش های علمی کارآمد شد. او تمرکز خود را بر بهبود فرایندهای تصفیه آب و طراحی غشاهایی با بازده بالا گذاشت و در نهایت ثمره آن، کاهش مصرف انرژی و افزایش بهره وری در این حوزه ها بود.

در سایه علم و ایمان
علاقه اسماعیل به فناوری غشاها به دوران تحصیلات کارشناسی ارشد وی بازمی گردد؛ زمانی که برای نخستین بار با مفاهیم بنیادین این فناوری آشنا شد. یکی از اساتید تأثیرگذارش، با معرفی فناوری غشایی، زمینه ای تازه برای توسعه مسیر پژوهشی وی فراهم ساخت. در همین دوره، هم زمان با بررسی پدیده های مرتبط با جداسازی آب شور و شیرین، برخی از مفاهیم مطرح شده در آیات قرآن کریم، توجه او را به خود جلب کرد؛ از جمله آیاتی از سوره الرحمن و سوره فرقان که به طرز شگفت انگیزی به وجود مرزی میان دو جریان آبی اشاره می کنند. این مفهوم در علوم مهندسی امروز به عنوان “غشا” شناخته می شود.این الهام معنوی، علاقه اسماعیل به این حوزه را بیشتر کرد و محرکی نیرومند برای تمرکز بر پژوهش های غشایی و پیگیری تحصیلات دکتری اش بود. پیوند میان الهامات قرآنی و یافته های علمی، بستری مناسب برای نوآوری و تجاری سازی ایده های وی در حوزه فناوری غشا ایجاد کرد. باور عمیق این پژوهشگر به این که مسیر علمی اش با هدایت الهی همراه بوده، همواره نقش مهمی در تداوم تلاش های او داشته است.

دستاوردهایی که به حل چالش ها کمک کرد
پژوهش های احمد فوزی اسماعیل در زمینه های مختلف علمی، پیشرفت های چشمگیری در بهبود کیفیت زندگی انسان ها و کاهش مشکلات به وجود آورده است. یکی از مهم ترین دستاوردهای او توسعه غشاهای پیشرفته برای تصفیه آب است. این فناوری به ویژه در مناطقی که با کمبود منابع آشامیدنی مواجه هستند، نقشی حیاتی در تأمین آب سالم و پایدار ایفا کرده است.علاوه بر این دستاورد ارزشمند، این پژوهشگر در زمینه انرژی های تجدیدپذیر نیز به حل یکی از معضلات در تأمین انرژی پایدار پرداخته است. او موفق به طراحی روش های نوین ذخیره سازی انرژی شده است که استفاده مطلوب از منابع پاک مانند انرژی خورشیدی و بادی را ممکن می سازد. همچنین، در زمینه پزشکی، دستاوردهای اسماعیل در طراحی غشاهای ویژه برای فرایند دیالیز، انقلابی در درمان بیماری های کلیوی به وجود آورده است. این غشاها که به طور خاص برای بهبود کارایی دیالیز طراحی شده اند، کمک زیادی به کاهش عوارض جانبی این فرایند کرده و درمان مؤثرتری برای بیماران کلیوی به ارمغان آورده اند.این پیشرفت ها علاوه بر بهبود کیفیت زندگی بیماران، هزینه های درمان را نیز کاهش داده و وابستگی به تجهیزات پیچیده و گران قیمت را کم می کنند.

گواهی بر تلاش ها
اسماعیل در طول دوران فعالیت علمی خود، موفق به کسب جوایز متعددی در سطح ملی و بین المللی شده است. برخی از مهم ترین این جوایز شامل جایزه مصطفی(ص) 2023، جایزه آکادمی علوم جهان (TWAS) در سال 2019 و جایزه علوم مهندسی و مردکا برای دستاوردهای علمی – پژوهشی برجسته در سال 2014 است. این جوایز نشان دهنده تلاش های این دانشمند در جهت ارتقای علم و فناوری است.او از سال 2013 به عنوان معاون دانشگاه فناوری مالزی (UTM) مشغول به فعالیت شد و در این مدت موفق شد این دانشگاه را به یکی از مراکز برجسته تبدیل کند. در دوران مسئولیت او، دانشگاه فناوری مالزی در حوزه هایی مانند مهندسی شیمی، فناوری غشایی و انرژی های تجدیدپذیر به دستاوردهای چشمگیر دست یافته است. او نه تنها سطح علمی دانشگاه را ارتقا داده است، بلکه با حمایت از پژوهشگران جوان، نقشی اساسی در تربیت نسل های جدید دانشمندان و مهندسان داشته است. اکنون UTM با تمرکز بر توسعه پایدار، پژوهش های کاربردی و همکاری های بین المللی، به یکی از بازیگران اصلی در میدان حل مشکلات همه گیر تبدیل شده است.احمد فوزی اسماعیل با دستاوردهای علمی خود در زمینه های تصفیه آب، انرژی های تجدیدپذیر و درمان بیماری های کلیوی، نقش برجسته ای در پیشرفت فناوری های نوین ایفا کرده است. تحقیقات او در زمینه طراحی غشاهای پیشرفته و روش های بهینه ذخیره سازی انرژی، به حل چالش های جهانی در تأمین منابع آب و انرژی پایدار کمک کرده است. با نگاهی به مسیر او می توان دریافت که پیشرفت واقعی حاصل تلاش های مداوم و تمرکز بر یافتن راه حل های مؤثر برای مسائل است.
 

از آب آلوده تا قطرات زندگی
در دنیای امروز، آب به عنوان یک منبع حیاتی و ارزشمند با چالش جدی آلودگی روبه رو است و شرایط کنونی، استفاده از فناوری های نوین برای تصفیه آب و فاضلاب را بیش از هر زمان دیگری ضروری می سازد. در همین راستا، احمد فوزی اسماعیل، برگزیده پنجمین دوره جایزه مصطفی(ص)، با ارائه نوآوری های خود در زمینه فناوری غشا، نقش مهمی در پاسخ به این نیاز جهانی داشته است. او با بهره گیری از این غشاها، روش های موثری را برای پاک سازی آب های آلوده به فاضلاب روغنی و شیرین کردن آب دریا ارائه داده است. پژوهش های او تا به امروز، تأثیرات بزرگی در صنایع مختلف و بهبود کیفیت زندگی انسان ها داشته و دستاوردهایش، الگویی برای پیشرفت های آینده در حوزه محیط زیست و فناوری های پایدار به شمار می روند.

جدایی آب از دل چربی
بدیهی است که آلودگی های روغنی یکی از بزرگ ترین مسائل در تصفیه فاضلاب های صنعتی، به ویژه در صنایع نفت و گاز هستند که روزانه حجم زیادی از این آلاینده ها را وارد منابع آب می کنند. در این میان، اسماعیل با تکیه بر علم نانو، گامی مؤثر در حل این بحران برداشته است. او با طراحی غشاهای نانویی پیشرفته که ویژگی های خاصی چون آب گریزی شدید و روغن دوستی بالا دارند، راه حل های مؤثری را برای حذف آلاینده های روغنی از آب ارائه کرده است. این غشاها به گونه ای طراحی شده اند که تنها به مولکول های روغن اجازه عبور می دهند و در نتیجه، آب را با دقت بالایی تصفیه می کنند. در این خصوص، از پژوهش های اسماعیل می توان به مقالاتی اشاره کرد که در آن تأثیر افزودنی هایی چون نانوذرات کربن و سیلیکا، بر خواص و عملکرد غشای ذکر شده بررسی شده است. این فناوری ها ضمن کارایی که در صنایع نفت و گاز دارند، در مدیریت آلودگی های زیست محیطی و تصفیه فاضلاب های شهری و صنعتی نیز کاربرد دارند.

از دریا بنوشیم
در مناطق خشک و کم آب نظیر کشورهای حاشیه خلیج فارس، برای تأمین آب آشامیدنی از دریا در مقیاس صنعتی، فناوری هایی چون اسمز معکوس و نانوفیلتراسیون نیاز است. این فناوری ها به دلیل کاهش مصرف انرژی در فرایندهای تصفیه آب و بهبود راندمان در شرایط سخت، مورد توجه قرار گرفته اند. در مقاله ای، اسماعیل به چالش های مختلف در حوزه افزایش بازده عملیات نمک زدایی و کاهش رسوب گذاری بر غشاها پرداخته است. غشاهای نانویی طراحی شده توسط اسماعیل، با ترکیب نانومواد نه تنها در برابر نمک ها پایدارتر هستند، بلکه به دلیل کاهش رسوب گیری و افزایش نفوذپذیری، انرژی کمتری مصرف می کنند. همان طور که پیش تر هم ذکر شد، این دانشمند با ترکیب نانومواد خاص مانند سیلیکا و کربن در طراحی غشاها، موفق به ارتقای ویژگی های مکانیکی و شیمیایی غشاها شده است. این غشاها می توانند مقاومت بیشتری را در برابر شرایط سخت، مانند دماهای بالا و شرایط شیمیایی خورنده نشان دهند و در نتیجه طول عمر بیشتری دارند.

یک فناوری و چندین کاربرد
توسعه غشاهای نانوفیلتراسیون، راهکاری مؤثر برای تصفیه آب های آلوده به مواد شیمیایی، فلزات سنگین و آلاینده های زیستی ارائه کرد. این غشاها با توانایی حذف ذرات بسیار ریز، قابلیت تصفیه آب را به سطح جدیدی رساندند. از جمله مزایای این غشاها می توان به کاهش مصرف انرژی، افزایش دوام و کاهش هزینه های عملیاتی اشاره کرد. غشاهای نانویی به طور خاص در مناطقی که با کمبود منابع آب سالم و مشکلات آلودگی مواجه هستند، بسیار کارآمد هستند و در تصفیه آب شهری، صنعتی و کشاورزی به کار می روند. فناوری غشاها و نانو نه تنها در تصفیه آب و فاضلاب بلکه در زمینه های گوناگون صنعتی و پزشکی نیز تأثیرات زیادی داشته است. اسماعیل با طراحی غشاهای فیبری توخالی با ویژگی انتخاب پذیری بالا برای جداسازی گازها، توانسته روشی مؤثر برای تفکیک گازهای مختلف از یکدیگر در فرایندهای صنعتی و محیط زیستی ارائه دهد. این غشاها به ویژه در فرایندهای تصفیه گازهای صنعتی و هوای آلوده کاربرد دارند. نقطه قوت این غشاها در این است که می توانند با دقت بالا و با کمترین مصرف انرژی، گازهای مختلف را از یکدیگر جدا کنند. این طرح نوین در صنایع نفت، گاز و انرژی های تجدیدپذیر کاربرد بسیاری دارد.

سهم غشاها در پزشکی
این پژوهشگر، فناوری نانوفیلتراسیون را در تصفیه خون و فرایندهای دیالیز نیز به کار برده است. نانوفیلتراسیون در این فرایندها به جداسازی مؤثر مواد زائد از خون کمک کرده و کارایی دستگاه های دیالیز را افزایش می دهد. این دستاورد، باعث بهبود درمان های پزشکی، کاهش عوارض جانبی و افزایش کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نارسایی کلیه شده است.
از سوی دیگر، احمد فوزی اسماعیل کاتالیست های فلزی را برای بهبود فرایندهای شیمیایی صنعتی طراحی کرده است. این کاتالیست ها باعث افزایش سرعت واکنش ها و کاهش مصرف انرژی در فرایندهای شیمیایی می شوند و استفاده از آنها در صنایع مختلفی چون صنایع شیمیایی، نفت، گاز و تولید دارو، موجب کاهش هزینه های تولید و افزایش بهره وری می شود.
دستاوردهای احمد فوزی اسماعیل در زمینه توسعه فناوری غشاها، نمونه ای از حرکت علمی در پاسخ به نیازهای جوامع امروز است. پیشرفت در تصفیه آب، جداسازی گازها و کاربردهای پزشکی با استفاده از فناوری های نوین، نشان دهنده ظرفیت علم و فناوری در مواجهه با چالش ها است؛ دستاوردهایی که راهکاری برای حل بحران ها و مسیری روشن برای حرکت به سوی جهانی پایدارتر هستند.