سال تولد :
1968
محل تولد :
ایران
اثر :
طراحی، توسعه و ارزیابی بالینی داروهای نوین بر پایه نانوذرات پلیمری
در مقیاس نانو، در وسعت زندگی
تولد یک انگیزه
“به گونه ای زندگی کنید که بعد از مرگ نام و کارتان جاویدان باشد” نصیحتی که پدر امید فرخ زاد، آن را به فرزندانش گوشزد می کرد. نتیجه پرورش و تربیت خانواده ای اهل مطالعه، دانشمند برجسته ای در حوزه نانوپزشکی است. پشتوانه رشد این دانشمند، پدری اهل مطالعه است، که کتاب جزئی از روح زندگیش بود و این عادت نیک را به فرزندانش نیز می آموخت. تاثیر این پدر بر زندگی او به قدری است که همواره در تلاش برای تحقق انتظاراتش است. امید، فرزند چهارم خانواده ای متوسط، در 18 فوریه 1969 (29 بهمن 1347) متولد شد. دوران کودکیش در تهران گذشت و در همان سال های ابتدایی مدرسه، به ساختن مدارهای الکترونیکی و مشاهده چیزهای مختلف در زیر میکروسکوپ علاقه نشان می داد اما علاقه او به علوم پزشکی کمی دیرتر شکوفا شد. او این علاقه را مدیون دو عامل می داند. اولین جرقه، جنگ هشت ساله بود که حضور در صحنه های دلخراشش و مشاهده نقش مهم جامعه پزشکی در آن شرایط، تاثیر عمیقی بر او گذاشت. عامل دوم، ادامه تحصیلش در یک محیط جدید بود؛ او به تحصیل در رشته زیست شناسی دانشگاه ماساچوست پرداخت و افزون بر فارغ التحصیلی در آن، مدرک دوره فرعی شیمی نیز دریافت کرد. در این مقطع بود که امید فرخ زاد به تحصیل در رشته پزشکی مصم م تر شد تا برای ارتقای موقعیت اجتماعی به دانشگاه بوستون برود. او در این رشته کارشناسی ارشد دریافت کرد.
پازلی از علوم مختلف
در طی تحصیل در رشته پزشکی، فرخ زاد برای گذارندن دوره تکمیلی تخصص به مؤسسه ملی سرطان آمریکا رفت. او پس از اتمام تحصیل پزشکی، دوره پسادکتری در مؤسسه فناوری ماساچوست را شروع کرد و در آزمایشگاه مهندسی شیمی به سرپرستی رابرت لانگر (Robert Langer) مشغول به تحقیق شد. با اینکه او در حوزه زیست شناسی مولکولی کار می کرد اما در آزمایشگاهی بود که باید مهارت و علوم دیگری مانند زیست مواد و مهندسی را یاد می گرفت. وی معتقد است این چالش ها و آموزش های چند جانبه، اساس پژوهش هایش در آینده شد. این پژوهشگر در سال 2001، بر روی پروژه جهت دهی و کنترل آزادسازی نانوذرات لیپوزومی متمرکز شد؛ ذراتی بسیار ریز که می توانند دارو را با دقت بالا به نقاط خاصی از بدن برسانند. در این پروژه برای هدفمند کردن، به جای استفاده از آنتی ژن به عنوان مولکول پروتئینی رایج و استفاده از قاعده قفل و کلید، از مولکول های دیگری به نام آپتامر با ساختار اسیدنوکلئیکی بهره برد که مزایای بیشتری نسبت به استفاده از آنتی ژن داشتند. نتیجه تلاش او در این پروژه، مقاله ای شد که بدون دریافت هیچ گونه بازخورد منفی از سوی داوران علمی، برای انتشار در ژورنال تخصصی مطالعات سرطان پذیرفته شد. فرخ زاد بعد از طی این مسیر و پایان دوره پسادکتری، آموزش بالینی را در دانشکده پزشکی هاروارد در بیمارستان بریگهام (Brigham) شروع کرد و در سال 2004 عضو هیأت علمی هاروارد شد.
فرخ زاد بیان می کند که از همان ابتدا به شدت به علم علاقه مند بوده و بیشتر به پژوهش و کمتر به کار بالینی می پرداخت تا در نهایت به طور کامل بر پژوهش متمرکز شد. در زمانی که کاربرد نانو در درمان و پزشکی هنوز ناشناخته بود، این دانشمند نوآور آزمایشگاه نانوپزشکی و زیست مواد (Nanomedicine and Biomaterials) را تاسیس کرد. او بعد از یک دهه آن را توسعه و به مرکز نانوپزشکی تبدیل کرد و نانوزیست فناوری بنیان کارهایش شد. اولویت این مرکز، توسعه بسترها و فناوری هایی بود که به جای درمان یک بیماری خاص، طیف وسیعی از چالش ها را برطرف کنند. علاوه بر آن، این مرکز در انتشار مقالات و ثبت اختراعات بسیار فعال بود. پس از آن فرخ زاد به دانشکده مدیریت اسلوم، دانشگاه فناوری ماساچوست (MIT Sloan School of Management) رفت و در زمینه MBA به تحصیل پرداخت. تسلط او بر علوم مختلف مانند پزشکی، زیست شناسی مولکولی، زیست مواد، شیمی، مهندسی و تجارت، تاثیر زیادی بر حرفه او داشت. فرخ زاد موفقیت های خود را علاوه بر اساتید دیگرش، مدیون استاد رابرت لانگر (Robert Langer) و همسرش می داند. او در کنار لانگر آموخت که می تواند در کنار کار در دانشگاه، کارآفرین نیز باشد. این دو ویژگی در کنار هم نه تنها تناقضی ندارند، بلکه می تواند افراد را تشویق کند تا به جامعه خدمت کنند و از پژوهشگران جوان حمایت کنند.
ضربه به زمین، پرش به آسمان
مقاومت و انعطاف پذیری، فلسفه برجسته زندگی فرخ زاد است. او این تشبیه را به کار می برد که هرچه توپ بسکتبال محکم تر به زمین برخورد کند، بیشتر اوج می گیرد و این درسی برای زندگی ما است. این پژوهشگر در سال 2006 با استفاده از کمک هزینه موسسه ملی سلامت، اولین شرکتش را با نام BIND، برای اجرایی کردن کار پسادکتری اش احداث کرد. باوجود این که در ابتدا ایده های او غیرعملی به نظر می رسید اما وی همان انعطاف پذیری و سرسختی را به کار گرفت و با ایجاد تغییراتی در طراحی نانوحامل، توانست اولین محصول شرکتش را تولید کند. او می گوید: «وقتی اولین نانوذرات هدفمندی که تولید کرده بودیم وارد بدن انسان شد، برای هفته ها خبر آن، تیتر خبرگزاری ها بود. یکی از افراد حاضر در فاز کارآزمایی بالینی پروژه ما، خانمی مبتلا به سرطان دهانه رحم بود که روش های درمانی دیگر روی او جواب نداده بودند اما پس از کارآزمایی بالینی داروی ما، سرطان او درمان شده بود.» در فاز دوم کار، شرکت دچار افت در بورس شد و در نهایت فایزر، BIND را خرید؛ اما هرچه ضربه خوردن توپ به زمین شدیدتر باشد، اوج آن نیز بیشتر خواهد بود.
از نانوذرات تا درمان نقرس
استفاده از نانوذرات برای تحمل ایمنی به عنوان ImmTOR شناخته می شود و پیش از آن روش های موجود برای ایجاد تحمل ایمنی با استفاده از پپتیدها یا پروتئین های آنتی ژنی نتوانستند نتایج مطلوبی را در آزمایش های بالینی به دست آورند. این شیوه ها عمدتاً به دلیل پیچیدگی زیاد آنتی ژنی و مولکولی بیماری های خودایمنی سودمند نبودند. بیماری های خودایمنی، ناشی از واکنش های پیچیده سیستم ایمنی بدن علیه سلول ها، بافت ها یا اندام های خاص خودی هستند. در این میان فناوری نانو، پیشرفت های جدیدی را ارائه داده است که قادر به تنظیم پاسخ های ایمنی است. نانوذرات می توانند سیستم ایمنی را فعال یا آن را سرکوب کنند. در سال 2008 فرخ زاد اقداماتی برای بهبود نقرس انجام داد. درمان نقرس به آنزیمی به نام Uricase نیاز دارد. این آنزیم سیستم ایمنی را تحریک می کند و بنابراین برای این که بیمار بتواند این آنزیم را دریافت کند، بدن باید آن را به عنوان پروتئینی از خود فرد در نظر بگیرد. اینجا است که ImmTOR با همراهی آنزیم Uricase اهمیت پیدا می کند. از چالش های مهم این مسیر جلوگیری از ایجاد پاسخ ایمنی به نانوذرات تزریق شده بود. برای حل این مشکل، همکاری ای بین فرخ زاد، لانگر و Ulrich H. Von Andrian شکل گرفت و منجر به تاسیس شرکت Selecta Biosciences شد. این شرکت در تلاش است نانوداروهای تعدیل کننده ایمنی را برای درمان و پیشگیری بیماری توسعه دهد و این نوع فناوری ها را از اکتشافات آکادمیک به آزمایشات بالینی برساند.
انقلابی در دستان نانوذرات
در سال 2011 فرخ زاد و همکاران، اولین نانوذرات هدفمند با رهاسازی کنترل شده را از کشف به آزمایشات بالینی انسانی رساندند. او در همین سال شرکت سوم را با نام Tarveda Therapeutics تاسیس کرد. مسئله دیگر این بود که با تزریق نانوذرات به بدن، اطراف آن ها پوشش پروتئینی ایجاد می شد و بر عملکردشان تاثیر می گذاشت؛ اما این مشکل مانعی برای کارهای فرخ زاد نشد و حتی سازنده ایده ای جدید برای او بود. او دریافت که می تواند با نانوذرات، از پروتئوم یا همان مجموع تمام پروتئین های یک موجود زنده نمونه برداری کند. این ایده تمرکز اصلی شرکت seer است که ابزارهایی دقیق برای بررسی پروتئین ها به روش های نوین ارائه می دهد. توانایی پیونددادن داده های ژنومی به پروتئومی بسیار محدود است و علت این اتفاق عقب ماندن دسترسی به پروتئوم در مقایسه با ژنوم است. تلاش های فرخ زاد در این مسیر، به دانشمندان این امکان را می دهد که به سرعت به این اطلاعات دست یابند. باوجود ریسک بالای این کار، اگر این ایده عملی شود، نتایج چشمگیری به همراه خواهد آورد.
در سال 2018 فرخ زاد از سمت خود در هاروارد به عنوان استاد دانشگاه استعفا داد تا شرکت seer را احداث و این ایده را عملی کند. اکنون این ایده به وقوع پیوسته است. محصول این شرکت به پژوهشگران و دانشمندان این امکان را می دهد تا نمونه های زیستی مانند خون انسان را دقیق تر و سریع تر بررسی کنند و به پروتئین هایی که تا پیش از این قابل شناسایی نبودند دست یابند. این امر برای کشف های نوین و درک بهتر از سامانه های زیستی اهمیت دارد. این محصول حتی برای تشخیص زودهنگام سرطان نیز قابل استفاده است، زیرا پروتئوم فرد سالم با بیمار متفاوت است. سه سال پس از تاسیس شرکت، اولین دستگاه به نام Proteograph ساخته شد. استفاده از نانوذرات در درمان، قدمت طولانی دارد و به 1980 زمانی که داروها در لیپوزوم یا نانوذرات لیپیدی قرار داده می شد، برمی گردد. تلاش های جامعه علمی اکنون بر کنترل نرخ آزادسازی دارو و حتی رساندن هدفمند آن به نقطه ای خاص از بدن است. این تلاش ها برگرفته از پژوهش های فرخ زاد در انتقال داروهای ضدسرطان تنظیم شده و جهت دار است، به گونه ای که فقط سلول های سرطانی تحت تاثیر دارو قرار بگیرند.
در میان این فعالیت ها، فرخ زاد جوایز متعددی نیز دریافت کرد. در سال 2016 برنده مدال افتخار جزیره الیس و در سال 2014 برنده جایزه Golden Door شد. سال 2012 جایزه کارآفرین سال Ernst&Young New England را از آن خود کرد و در سال بعد برنده جایزه RUSNANOPRIZE شد. در سال 2015 نیز نام وی در لیست صد دانشمند منتخب مجله Scientific American قرار گرفت که در زمینه زیست فناوری پیشگام و تاثیرگذارند. همچنین سال 2018 بود که این دانشمند در آکادمی ملی مخترعان مشغول به کار شد. از سال 2014 تا 2023م، Thomson Reuters او را به عنوان یکی از پژوهشگران پراستناد انتخاب کرد و مجله Boston Globe از او به عنوان یکی از نوآوران برجسته ماساچوست نام می برد. همچنین مجله Boston Business این پژوهشگر را یکی از قهرمانان بهداشت و درمان انتخاب کرد. فرخ زاد در مجلات گوناگونی همچون ACS Nano، Future Medicine، Precision Nanomedicine، Advanced Thrapeutics و Drug Delivery در جایگاه هیات تحریریه فعالیت داشته است و بیش از 185 مقاله و 200 اختراع ثبت شده و در حال ثبت دارد.
فناوری هایی که توسط فرخ زاد و همکارانش توسعه یافته اند، مبنای راه اندازی چند شرکت دیگر نیز قرار گرفتند. در این میان می توان به PrognomiQ اشاره کرد که در سال 2020 تأسیس شد و بر توسعه محصولاتی برای تشخیص و درمان زودهنگام بیماری ها تمرکز دارد. همچنین Placon Therapeutics با هدف درمان سرطان و Blend Therapeutics، فعال در توسعه داروهای نوآورانه نیز از شرکت های دیگر هستند.
امید فرخ زاد با تلفیق علوم مختلف، نشان داده است که مرزهای علم همواره قابل گسترش هستند. او با توسعه فناوری های نوین در حوزه نانوپزشکی، مسیرهای تازه ای را برای درمان بیماری های پیچیده باز کرده است. فعالیت های او در کنار تلاش های دیگر پژوهشگران این زمینه، به پیشرفت دانش و فناوری های کاربردی در سال های اخیر کمک کرده است و همچنان بخشی از تحولات آینده این عرصه خواهد بود.
امید نو در نانو
دشمن با لباس های مبدل در حال نفوذ است و مخفیانه گسترش می یابد؛ در این هنگام که نمی توان فرق بین دشمن و شهروند عادی را شناخت، چگونه می توان امنیت کشور را حفظ کرد؟ در این لحظات حساس و مهم، به تکاورانی نیاز داریم که آموزش های ویژه ای برای مقابله با این شرایط دیده باشند. تفاوت تکاوران با سربازان عادی، در دقت عملکرد، بازدهی بالای حمله و در نتیجه دفاع از کشور است. این داستانِ بدن ما، سرطان و نقش نانوداروها است. نانوداروها تکاوران زبده ای هستند که بدون آسیب به شهروندان عادی یا همان سلول های سالم بدن، به مبارزه مؤثر با سلول های سرطانی که دشمن ما هستند، می پردازند. با این حال هر تکاور خبره ای به فرمانده ای مقتدر نیاز دارد. فرمانده ای که درک درستی از دشمن و همچنین سربازانش داشته باشد. در علوم پزشکی و درمان، نقش فرمانده به عهده محقق و پژوهشگری است که نانوداروها را بر حسب فاکتورهای گوناگونی که سرطان از خود نشان می دهد، انتخاب می کند.
قهرمان میکروسکوپی
روش های درمانی در گذر زمان پیشرفت کرده است اما همواره برای حفظ سلامت، پیشگیری و بهبود بیماری ها، نگرانی تداوم دارد. برای ادامه پیشرفت در حوزه دارو و درمان، اکنون چشم ها به علم نانو دوخته شده اند. نانوفناوری در حوزه های مهندسی، فیزیک، شیمی و زیست فناوری رشد کرده و اکنون با پتانسیلی عظیم برای گسترش و توسعه در دهه آینده و فراتر از آن، وارد حوزه پزشکی شده است؛ البته کاربرد نانو در این زمینه همچنان در مراحل ابتدایی خود قرار دارد اما دانشمندانی که از این پتانسیل آگاه هستند، با همکاری حوزه های دیگر علوم در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری های انسانی و همچنین کاهش درد، گام های موثری برمیدارند و آینده هیجان انگیزی را محقق می سازند. در این میان، امید فرخ زاد یکی از دانشمندان موفق است که دارورسانی، درمان برپایه نانو و بررسی بیماری هایی مانند سرطان از حیطه های پژوهشی مورد علاقه او است و در این زمینه مقالات گوناگونی به چاپ رسانده است.
از نظریه تا عمل
نانو توانایی هایی از خود نشان می دهد که تا به امروز پزشکی قادر به آن نبوده و به همین دلیل توجه دانشمندان زیادی از جمله فرخ زاد را به خود جلب کرده است. نانودارو ها قابلیت جذب بهتری از خود نشان می دهند که موجب اثرگذاری حداکثر و سمیت حداقلی می شود و اندازه منحصربه فرد آنها (افزایش قابل توجه سطح به حجم) باعث افزایش انرژی سطح شده و واکنش پذیری ذرات را افزایش می دهد. علاوه بر آن، خواص الکتریکی، مکانیکی، نوری و مغناطیسی نانوذرات مختلف، کاربرد این مواد را افزایش داده است. همچنین انتقال هدفمند دارو و شناسایی تومورها یا نواحی عفونی با کمک این ذرات کوچک، محقق می شود. توانایی آنها در دور زدن موانع بیولوژیکی مانند سد خونی مغزی و رساندن دارو به محل مورد نظر نیز از پتانسیل های دیگر این ذرات جادویی است. در کنار تمام ویژگی های مثبت باید توجه داشت که توسعه نانو داروها به سادگی آنچه بیان می کنیم نیست. برای ساخت نانوداروی موثر، درک ماهیت فیزیوپاتولوژیک بیماری ها و برهمکنش سطح نانوذرات با محیط نزدیک آن ها در مایعات زیستی مهم است.
رویکرد میان رشته ای فرخزاد
استفاده از نانوذرات در پزشکی و درمان حاصل همکاری رشته های گوناگونی مانند مهندسی شیمی، زیست پزشکی، مهندسی مکانیک، علوم مواد، علوم دارویی، شیمی و فیزیک، زیست شناسی، بیوفیزیک و بیوشیمی و حتی مدیریت، پایش بازار و مهارت های رهبری است.
از آنجایی که امید فرخ زاد در رشته های زیست شناسی، شیمی، پزشکی و مدیریت کسب و کار به تحصیل پرداخته و در حوزه های بیومواد و مهندسی فعالیت داشته است، نگرش بین رشته ای او در توسعه و ساخت نانودارو ها کمک کرده است و در همین راستا، برای طراحی، توسعه و ارزیابی بالینی داروهای نوین بر پایه نانوذرات پلیمری جایزه مصطفی(ص) 2023 را دریافت کرد.
سمفونی پلیمر و نانو
پیچیدگی برخی بیماری ها و همچنین سمیت ذاتی برخی داروها منجر به افزایش علاقه به توسعه و بهینه سازی سیستم های دارورسانی شده است. نانوذرات پلیمری به عنوان ابزاری کلیدی برای بهبود فراهمی زیستی دارو به شمار می آیند و تنوعشان آن ها را به طور بالقوه برای برآورده کردن نیازهای هر سیستم دارورسانی خاص، ایده آل می سازد. مواد پلیمری بیش از 40 سال است که در طیف وسیعی از محصولات دارویی و بیوتکنولوژی مورد استفاده قرار گرفته است.
در مقاله ای از فرخ زاد، مربوط به سال 2012، اشاره شده است که نسل های جدید نانوذرات پلیمری به گونه ای مهندسی شده اند تا اثر دارو به صورت هدفمند و کنترل شده اعمال شود و طراحی دقیق آن ها به همراه بهینه سازی فارماکولوژی دارو، می تواند منجر به بهبود ایمنی و اثربخشی شود. این نانوذرات پلیمری پتانسیل تبدیل به نوع جدید و بسیار متمایز از درمان را دارند.
داروسازی مدرن بر بهبود عملکرد تمرکز دارد. هدف اصلی این است که بتوان اثر داروها را کنترل کرد، ماندگاری را افزایش داد و دارو را دقیقاً به محل مورد نظر در بدن رساند. همچنین تلاش می شود مشکلاتی مانند عوارض جانبی، ناپایداری و تغییرات ناخواسته داروها برطرف شوند.
در راستای تحقق این مورد، مقاله دیگری از امید فرخ زاد به بررسی توسعه پلیمرهای زیست تخریب پذیر می پردازد. این مواد منجر به پیشرفت های قابل توجهی در تحویل دارو، مهندسی بافت و توسعه تجهیزات پزشکی می شوند. نیمه عمر کوتاه بسیاری از درمان های مدرن و سمیت داروهای کوچک مولکول، نیروی محرکه اصلی برای توسعه روش های دارورسانی پلیمری است. پلیمر ها به دلیل ویژگی های خاص خود در مقیاس مولکولی و فرامولکولی، امکان طراحی سیستم های پیشرفته تر برای انتقال دارو را فراهم می کنند که می توانند خواص دارو را بهبود ببخشند و عملکرد آن ها را بهینه کنند.
فرخ زاد در یکی از پروژه هایش به بررسی استفاده از ترکیب نانوذره-آپتامر برای درمان سرطان پروستات می پردازد. در این پروژه ابتدا پوششی از نانوذرات برای دربرگرفتن داروی مورد نظر طراحی شد. این پوشش از دو پلیمر زیست سازگار و زیست تخریب پذیر ساخته شد که استفاده از آن ها مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا برای مطالعات بالینی بود. نقش این پلیمرها افزایش نیمه عمر گردش دارو در خون و کاهش جذب در سلول های غیر هدف بود.
تیم تحقیقاتی در ادامه آپتامری از جنس RNA طراحی کردند که بتواند با گیرنده اختصاصی سلول های پروستات جفت شود؛ گیرنده هایی که تعداد و میزان حضور آن ها در سلول های سرطانی شده پروستات بسیار بالاست. نتیجه نشان داد که ترکیب زیستی نانوذره-آپتامر می تواند به صورت کارآمدی سلول های مورد نظر را هدف گیری کرده و توسط آن ها جذب شود. این تیم تحقیقاتی معتقدند با بهینه کردن مدل این حامل های دارو می توان در راه درمان بسیاری از بیماری های مهم انسان گام برداشت.
از دیگر دستاوردهای فرخ زاد می توان به طراحی نانوحاملی اشاره کرد که در ایمنی درمانی کاربرد دارد. یکی از انواع روش های ایمنی درمانی، ساخت واکسن سرطان است. در این روش آنتی ژن سرطانی یا کد ژنتیکی آن به بدن فرد تزریق می شود تا سیستم ایمنی را برای مقابله با سلول های سرطانی تحریک کند. علاوه بر واکسن معمولاً ترکیباتی کمکی با نام ادجوانت (Adjuvant) را نیز همراه آن وارد بدن می کنند که از طریق ارتقای حضور و پردازش آنتی ژن و همچنین هدفمندتر کردن دارورسانی باعث تقویت پاسخ ایمنی می شود؛ اما بزرگترین معضل استفاده از ادجوانت، سمیت و عوارض جانبی آن است.
به همین دلیل یکی از چالش های اصلی توسعه واکسن، مدل سازی و استفاده بالینی از ادجوانت های قوی است.
در سال 2014 فرخ زاد به همراه گروهش، نانوحاملی طراحی کردند که آنتی ژن و ادجوانت را دربرگرفته و از آن محافظت می کند. این مطالعات نشان دادند که نانوحامل طراحی شده، باعث ارتقای پاسخ ایمنی لازم برای مقابله با سرطان و همچنین جلوگیری از تخریب واکسن توسط آنزیم های درون بدن می شود.
از جمله دستاوردهای دیگر این پژوهشگر می توان به طراحی ابزارهای نانویی دارورسانی موسوم به پهپادهای زیست فروپاش اشاره کرد که نوع مشخصی از دارو را به بدن می رسانند و موجب بهبود بیماری های مرتبط با تصلب شرایین می شوند. همچنین طراحی و توسعه نوعی برچسب کلاژن با نانوذره ها از دستاوردهای دیگر اوست که برای بیماران دچار حوادث شدید استفاده می شود. این برچسب ها می توانند آنتی بیوتیک و دیگر داروها را برای تسریع بهبود استخوان شکسته و زخم به شکلی بهتر و کنترل شده تر نسبت به رویکرد فعلی، به موضع برسانند و از عفونت و جراحی های بعدی به این دلیل جلوگیری کنند.
شاید پیش از آگاهی از علم نانوداروها، امید کمتری نسبت به درمان سرطان داشتیم؛ اما اکنون بشر در حال یادگیری روش هایی برای حمله موثرتر به این دشمن است؛ حمله هایی که برخلاف شیمی درمانی و پرتو درمانی، سلول های سالم را از بین نمی برند و اختصاصی عمل می کنند. درست مانند تربیت تکاورانی که برای سلامت کشور و شهروندان، وارد خطرناک ترین موقعیت ها می شوند. این تکاوران نانویی، با فرماندهی پژوهشگران برجسته ای مانند امید فرخ زاد، نویدبخش روزهایی هستند که سرطان دیگر دشمن شکست ناپذیر ما نخواهد بود.